ÇDSO 26.Yıl Konseri Yorumu – Taşar Erkol

ÇUKUROVA DEVLET SENFONİ ORKESTRASI KONSERİ
05 OCAK 2018

ÇDSO 26.YIL KONSERİ

Çukurova Devlet Senfoni Orkestrası “Açılış Konseri”ni 5 Ocak 1992 yılında yapmıştı. 2018 yılına gelindiğinde 26 yıl geride bırakıldı. Bu nedenle ÇDSO 26. Yıl Konser programı aşağıda gösterildiği şekilde değiştirilmiştir.

W. A. Mozart / Don Giovanni Uvertürü
S. V. Rachmaninoff / Op: 18 Piyano Konçertosu No: 2 Do Minör
J. Strauss II / Yarasa Opereti Uvertürü
J. Strauss II / İmparator Valsi
J. Strauss II / İlkbahar Sesleri
Kuruluş tarihinden bu yana emeği geçen sanatçılara şilt verilmesi
J. Strauss Baba / Radetzky Marşı

Don Giovanni Operası Uvertürü
Şef Orhan ŞALLIEL yönetiminde ÇDSO tarafından mükemmel şekilde seslendirilmiştir.
Libretto Lorenzo da Ponte tarafından yazılmıştır. Ünlü İspanyol hovardası Don Juan’ ın hayatını konu alır temelde… İki perdedir. Komedi ve trajedinin ince birleşimi, karakterlerin zeki tasarımları ve müziğin parlak canlılığı bu operayı tüm repertuvarın en popüler eserlerinden biri yapar. Belki de en çok merak uyandıran yön Don Giovanni’ nin kendisinin güçlü portresidir. Kısa süre öncesine kadar bir ahlaksız, şeytani ama çekici başıboş bir özgür ruh ve tabii ki zayıf ama nihayette meydan okuma dolu, son dakikalarında bile kahramanca olarak çiziliyordu.
Don Giovanni nin özü sözü bir, dürüst bir kimse olarak tanıtılması, insanı ister istemez hayran eder. Zira operanın diğer karakterlerinin karakteri karaktersizliktir. Bir Donna Elvira sıyrılır bu haysiyetsizlerin arasından. Zaten Don Giovanni onu kendisine benziyor diye terk etmiştir. Don Giovanni, Leporello ve il Commandatore’nin heykelinin sahne aldığı final, opera tarihinin gelmiş geçmiş en dramatik sahnesidir. Mozart’ın müziğiyle gök kubbeyi sarstığı anlardandır.
Konu:
Don Giovanni, tecavüz etmeye kalkıştığı ve babası Commandatore’yi pervasızca öldürdüğü, Donna Anna tarafından kovalanmaktadır. Kendisi ayrıca, terk ettiği, fakat uşağı Leporello’nun ona Giovanni’ nin dünyanın her yanından binlerce sevgilisi olduğunu ve kendisinin ona hiçbir şey ifade etmediğini açıkladığı Donna Elvira tarafından da aranmaktadır.
Giovanni bir köylü düğünündeki gelini, Zerlina’yı bile baştan çıkarmaya çalışır. Durumdan haliyle rahatsız olan doğaüstü güçler kendine doğru karşı çıkmaya başlayınca, Commandatore’nin heykelinin kendisine “sabahtan önce susturulacağını” söylemek için dile geldiği bir mezara sığınır. Buna yanıt olarak Giovanni blöf yaparak heykeli yemeğe davet eder. O akşamüstü, heykel gerçekten Giovanni’ nin evinde belirir ve genç namus düşmanı asilin günahlarını itiraf etmesini ister. Giovanni reddeder ve çığlıklar içinde cehennem ateşleri tarafından yutulur.

S. V. Rachmaninoff / Op: 18 Piyano Konçertosu No: 2 Do Minör
Solist: İdil BİRET – Devlet Sanatçısı

İdil Biret ve Suna Kan’ın yabancı memleketlere müzik tahsiline
gönderilmesine dair Kanun
(Resmî Gazete ile ilâm: 12. VII. 1948 – Sayı: 6955)
No. Kabul tarihi 5245 7. V11. 1948
BİRİNCİ MADDE — Musiki sahasında olağanüstü istidat gösteren Münir Biret kızı 1941 doğumlu İdil Biret’i ve Nuri Kan kızı 1936 doğumlu Suna Kan’ı, bu Kanunun esasları ve 8 Nisan 1929 tarihli ve 1416 sayılı Kanunun bu kanuna aykırı olmıyan genel hükümleri uyarınca musiki tahsil etmek üzere yabancı memleketlere göndermeye Millî Eğitim Bakanı yetkilidir.
İKİNCİ MADDE — Millî Eğitim Bakanlığı, İdil Biret ve Suna Kan’ın öğrenim hayatını Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Dairesi Başkanı, Yüksek Öğretim Genel Müdürü, Güzel Sanatlar Genel Müdürü, Devlet Konservatuvarı Müdürü, Devlet Konservatuvarı Öğretmediler Kurulunca seçilecek üç müzik öğretmeni ve Millî Eğitim Bakanının uygun göreceği bir uzmandan müteşekkil bir Komisyon marifetiyle takibettirir. Bu kurul, gereken hallerde Millî Eğitim Bakanının daveti üzerine toplanır; görevleri şunlardır:
A) İdil Biret ve Suna Kan hakkında uygulanacak meslekî ve genel öğrenim pilânını ve öğrenim müddetini, yabancı memleketlerdeki uzmanların da düşünce ve tekliflerini almak suretiyle hazırlamak ve gereken hallerde aynı suretle uzmanların fikir ve tekliflerini aldıktan sonra değiştirmek;
B) Bu pilâna göre öğrenimlerinin gelişmesini çocukların devam ettikleri kurumların müdür veya uzmanlarından her yıl alınacak ve gereken hallerde uzmanlardan istenilecek raporlarla takibetmek,
C) Bu öğrencilerin öğrenimde ilerleyişlerini tatmin edici bulmadığı zaman kendilerini memlekete çağırmak hususunda karar vermek.
ÜÇÜNCÜ MADDE — Bu kanun uyarınca yabancı memleketlere gönderilecek olan çocukların ana veya babası veya vasisi, bu mümkün olmadığı takdirde bunların münasip görecekleri kimse, Öğrenci ile birlikte gönderilir. Bu zatın çocuğa bakabilecek yaşta ve durumda olması gerektir. Bu suretle öğrenci ile birlikte gönderilecek kimseye bir defaya mahsus olmak üzere gidiş ve geliş yollukları ve çocuk 16 yaşını dolduruncaya kadar öğrencinin gönderileceği yerin öğrenci ödeneği miktarınca aylık ödenek verilir.
DÖRDÜNCÜ MADDE — Bu kanun uyarınca yabancı memleketlere gönderilecek olağanüstü sanat istidatlı çocuklar öğrenim hayatlarında umulan sonucu vermeden memlekete geri çağırıldıkları takdirde hiçbir tazminat kovuşturmasına bağlı olmıyacakları gibi hizmet ödeviyle de yükümlü tutulmazlar. Tahsillerini başarı ile bitirip döndükleri zaman mecburi hizmet ödevi ile yükümlü tutulmazlar. Kanuna uygun mazereti olmadan kendiliğinden tahsilini yarı bırakır veya tahsilini bitirdikten sonra memlekete geri dönmezse gerek kendileri gerek beraberlerinde gönderilmiş olan kimseler için ihtiyar olunmuş bütün masraflar tutarı öğrenciden veyahut veli veya vasisinden tahsil olunur. Öğrencinin yabancı memlekete gönderilebilmesi için veli veya vasisinin bu yolda kefilli bir taahhüt senedi vermesi gerektir.
BEŞİNCİ MADDE — Bu kanun uyarınca yabancı memleketlere gönderilecek Olağanüstü istidatlı çocukların ve beraberlerinde yollanacak kimselerin aylık ödenekleriyle yollukları, öğrenciler yerleştirildikleri okul veya müesseselere yemekli ve yatılı pansiyoner olarak yazdırıldıkları takdirde aylık ödenekleri yerine ilgili kurumlara ödenecek pansiyon ücretleri ve genel olarak o öğrencilerin her türlü tedris vasıta ve malzemesi giderleri de ödenir.
GEÇİCİ MADDE — Bu kanun gereğince 1948 yılı içinde yapılacak harcamalar, 1948 yılı Bütçe Kanununa bağlı (A) işaretli cetvelin Millî Eğitim Bakanlığı kısmındaki 587 nci (Yabancı memleketlere gönderilecek öğrencilerin her çeşit giderleri) bölümünün (13) ncü (Çeşitli giderler) maddesinden ödenir.
ALTINCI MADDE — Bu kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
YEDİNCİ MADDE — Bu kanunu Maliye ve Millî Eğitim Bakanları yürütür.

9 Temmuz 1948

Bu eser Devlet Sanatçısı İdil Biret tarafından tartışmasız olarak, çok güzel bir performans ile seslendirilerek, dinleyicilerin hayranlığını kazanmıştır. Bis olarak yorumlanan eser yine S. V. Rachmaninoff’un Moment Müzikali…

J. Strauss II Yarasa Opereti Uvertürü
Dünyanın Vals Kralı diye andığı Johann Strauss’un, valslerle süslü Yarasa opereti on dokuzuncu yüzyıl Viyana’sını, oradaki eğlence yaşamını, tam bir melodi zenginliğiyle işlemektedir.
Soyluların aşk ilişkilerinin, beyaz yalanlarla ve çeşitli oyunlarla zenginleştirilerek anlatıldığı bu eser, tüm dünya sahnelerini süsleyen birkaç operetten biridir.
J. Strauss II Op: 437 İmparator Valsi
Oğul Johann Strauss’un 1889’da bestelediği unlü konser valsi… Almanca ismi “Kaiserwalzer”dir. Berlin’deki Konigsbau adlı yeni konser salonunun açılısı şerefine bestelenmiş yapıt, Avusturya imparatoru Franz Josef ile alman imparatoru II. Wilhelm’in (Kaiser Wilhelm) ülkeleri arasında tomurcuklanan politik yakınlaşmayı sembolize etmişti. Orijinal ismi “hand in hand” da (el ele) bunu vurguluyordu. Daha sonra Berlinli yayımcı Fritz Simrock’un etkisiyle isim değişikliği yapılmıştı. Bestecinin yönetiminde ilk kez 21 Ekim 1889’da seslendirilen vals, Viyanalı dinleyicilerin karsısına ilk kez 11 Kasım 1889’da çıkmıştı.
Viyana Filarmoni Orkestrası’nın yeni yıl konseri programlarında sık sık yer bulan bir eserdir.
J. Strauss II Op: 410 İlkbahar Sesleri
ÇDSO’nun 5 Ocak 1992 yılında “AÇILIŞ KONSER PROGRAMI”nda yer alan Oğul Johann Strauss’a ait bu 3 vals ÇDSO tarafından 26. kuruluş gününün önemine göre coşkulu biçimde seslendirilmiştir. Dinleyicilerin de tanıdığı ve kulaklarda kalan güzel melodiler içeren valsler zevkle dinlenmiştir.
Kuruluş tarihinden bu yana emeği geçen sanatçılara şilt verilmesi
Valslerden sonra 5 Ocak 1992 yılından bu yana emeği geçmiş sanatçılara şilt verilmiştir. Ne var ki; şilt verme esnasında anlatıcının deneyimsizliği, elinde yazılı metni okuyamaması geceye istenmeyen olumsuzluk katmış, dinleyiciler arasında gülüşmelere neden olmuştur. Anlatıcının kendisini ifade edememesi, dinleyicilerden bu konuda af edilmesini dilemesi ama dersini iyi çalışmamış olmasını engelleyememiştir.
J. Strauss Baba Radetzky Marşı
ÇDSO 26. Yıl Konseri Radetzky Marşı ile son bulmuştur. Bu arada Orkestra Şefi bagetini anlatıcıya vererek, bu marşın yönetimini yapmasını istemesi, dinleyiciler arasında az dahi olsa hoş karşılanmış, olumsuzlukların giderilmesini unutturmaya çalışmıştır.
Bu jest; Şef Orhan Şallıel’ in deneyiminin en güzel örneği olarak kabul edilmiştir kanımca…