Şiirin hayatımızdan uçup gitmesi en büyük kayıplarımızdan birisidir. Bir yoksullaşma, yavanlaşma, bozarma işaretidir. Odadaki lavanta kokusu azalırken bayat havanın yerleşmesidir. O havanın içinde doğup büyümüş olanlar ne dediğimi anlayamazlar. Zaten en ağır kayıplarımız, kaybettiğimizi bilmediklerimizdir.
Kazancakis’e sorun: Ege’nin maviliğine yelken açmamış olanlar neleri kaçırdıklarının farkında olabilirler mi? Şiirin gündelik hayattan uçup gitmesi yalnızca bize özgü değil. Batı ülkelerinin çoğunda da durum böyle. Büyük şairler yetiştirmiş Avrupalılar artık ezberden şiir okumuyorlar. Hatta hiç şiir okumuyorlar. Ve bu yüzden daha da tatsızlar.
Ama böyle olmayan ülkeler de var. Bunların çoğu doğumuzdalar. Bazı yerlerde şiir hâlâ hayatın harcında, mısralar sabah yelinde uçuşuyor…
Hafız, hafızalarda yaşıyor
Üç-beş yıl kadar önce İran gezimiz için Şiraz’a uçarken yakınımda oturan kadın yolcuya sordum: “Hafız’ı hâlâ okuyor musunuz?” Malum Şiraz, 800 yıl önce yaşamış olan büyük şair Hafız’ın şehridir. Ve Hafız, Şirazlı Hafız olarak bilinir. Şehirle şair özdeşleşmiştir. Kadın “Tabii okuyoruz,” dedi. “Hele gençler. Kimileri Hafız’ın divanından sayfa açıp günün falına bakıyorlar.” “Şiirin hayatın harcına karışması” derken böyle bir bütünleşmeyi kastediyorum. Yapay değil, doğal. Olması gerektiği gibi…
Ondan birkaç yıl önce de Baku’da bir Azeri ressam arkadaş beni otomobille dolaştırırken sürekli ezberinden şiir okumuştu. Belli ki orada yapılması gerekeni yapıyordu. Hayat her fırsatta şiir okunan bir yolculuktu.
‘Yarin dudağından getirilmiş’
Ben şiir okunan bir evde büyüdüm: Asker emeklisi babam bazen sofrada: “Yarin dudağından getirilmiş bir katre alevdir bu karanfil” gibilerden bir mısra patlatırdı. Bursa’da lisedeyken arkadaşlarımın hemen hepsi şiir yazardı. Ben de orada başladım. Şiirlerimizi Bursa gazetelerinin genç yetenekler sayfalarında yayımlardık! Okullardaki şiir matineleri çok popülerdi. “Şairin dediği gibi” günlük konuşmalarımızda çok kullandığımız bir deyişti. “Şairin dediği gibi, ‘Gel gör beni aşk neyledi.’”
Alaturka musiki ile Divan şiiri arasındaki yakınlık şiir dağarcığımızı zenginleştiren kaynaklardan biriydi. Her insani duruma ışık tutan bir mısra ya da beyit bulunurdu belleğimizin derinliklerinde. O yüzden daha renkli, nükteli ve güzel konuşurduk. Bunun kaybolması yaşamın lezzeti açısından ağır bir kayıp değil midir?
Tembelleşen belleklere şiir
Okullarda şiir ezberletirlerdi. Pek çoğumuz istemezdik. “Ezberci eğitim sisteminin” bir uzantısı sayardık. Ve ezberciliğe karşıydık! Artık ezber yok! Ezber şiir de yok! Şiir yok!
Ve işin en ilginci, nörologlar son yıllarda çok yaygınlaşan bellek zayıflaması ve kaybına karşı insanlara şiir ezberlemesini tavsiye ediyorlar. Ezberledikleri şiirleri sık sık tekrarlamalarını öneriyorlar…
Hey gidi Eflatun, 2.400 yıl önce Phaedrus’ta, “yazı”yı tam da bu nedenle eleştirmemiş miydi? “Yazı ruhları tembelliğe alıştırır, unutkanlığa yol açar!” dememiş miydi?
Şimdi de dijital teknoloji belleklerimizi tembelliğe alıştırıyor: Aslında “elektronik beyin” dediğimiz aletin gerçek bellek değil, bir yardımcı, bir kolaylaştırıcı olduğunu unutuyoruz! Sonuç: Gittikçe yaygınlaşan bir bunama hâli!
Nörologlara göre çözümlerden birisi: Bol bol şiir ezberlemek! “Güneş giren eve doktor girmez” diyenler gibi biz de “Şiir okunan eve nörolog girmez!” diyebilir miyiz?
- Haluk Şahin’e İpek Yolu Uluslararası Şiir Ödülü: Akademisyen, gazeteci, televizyoncu, romancı Haluk Şahin’e Çin’den “İpek Yolu Uluslararası Şiir Ödülü” verildi. Ödül, Arnavutköy Sanat Galerisi’de bir okuma ile kutlandı. Şahin, Büyüyor Üzümler Bağlarda adlı kitabındaki kısa şiirlerin Bozcaada adlı minievrenden hayat sahneleri olduğunu söyledi ve “Onlar benim minimalist hâlimi temsil ediyorlar” dedi.
- https://mail.google.com/mail/u/0/#inbox/FMfcgzGwJJbNjnXsvzPckbtmMSfkppDv?projector=1