Konser Tarihi : 22 Aralık 2023
Konser Saati : 20:00
Konser Salonu : ADANA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ KONSER SALONU
İSMET İNÖNÜ’YÜ ANMA KONSERİ
KONSER PROGRAMI
- A. DVORAK ÇELLO KONÇERTOSU NO: 1
- A. DVORAK SENFONİK VARYASYONLAR
ŞEF : Can OKAN
SOLİST : Benedict KLOECKNER
CAN OKAN
25 Mart 1986 tarihinde İstanbul’da doğdu.
Piyano öğrenimine 1994 yılında Meliha Doğuduyal ile başladı. 1997’de MSGSÜ Devlet Konservatuvarı’ na girdi ve Prof. Metin Ülkü’nün öğrencisi oldu. Eğitim süresince, Çağdaş Türk bestecileri ve diğer başka genç bestecilerin piyano için yazdığı eserlerin ilk seslendirilişlerini gerçekleştiren Can Okan, 2005 yılından itibaren MSGSÜ Devlet Konservatuarı’nda görmekte olduğu piyano eğitimiyle beraber, Prof. Gürer Aykal’dan orkestra şefliği eğitimi almaya başladı.
2007 yılında Borusan İstanbul Filarmoni Orkestrası’nı yöneterek, orkestra şefi olarak ilk konserini verdi.
Ünlü piyanistlerin düzenlediği ustalık sınıflarında aktif katılımcı olarak yer aldı.
Prof. Metin Ülkü ile piyano ana sanat dalındaki yüksek lisans çalışmalarını ve Prof. Gürer Aykal ile orkestra şefliği bölümündeki lisans öğrenimini 2009 yılında tamamlayan Can Okan, 2009-2011 yılları arasında Stockholm Royal College of Music’ de Orkestra Şefliği Ana sanat Dalı’nda gördüğü yüksek lisans öğrenimi süresince Daniel Harding, Jan Risberg, B. Tommy Andersson gibi orkestra şefleri ile çalıştı, İsveç’te bir çok orkestra ile konserler verdi.
2011 yılında Finlandiya’da Jorma Panula’ nın orkestra şefliğinde ustalık sınıfına katıldı. İdil Biret ile orkestra şefi olarak konser verdi. 2013’te Bursa Bölge Devlet Senfoni Orkestrası’nı, 2014 ve 2015 yıllarında İzmir Devlet Senfoni Orkestrası’nı ve yine 2015 yılında İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası’nı yönetti.
Can Okan, MSGSÜ Devlet Konservatuarı’nda Prof. Metin Ülkü ile piyano ana sanat dalındaki doktora eğitimine, orkestra şefliği bölümünde araştırma görevliliğine ve devlet sanatçısı İdil Biret ile düzenli çalışmalarına devam etmektedir.
BENEDİCT KLOECKNER
Benedict Kloeckner profesyonel eğitimine 14 yaşında Karlsruhe Müzik Üniversitesi’nde Martin Ostertag ile başladı.
Çok sayıda burs kazandı, 2009’dan 2016’ya kadar Kronberg Akademisi’nde Frans Helmerson ve Gary Hoffman ile çello eğitimi aldı.
Rehberleri Gidon Kremer, Steven Isserlis, David Geringas, Michael Sanderling ve András Schiff idi.
Benedict Kloeckner Avrupa, ABD ve Kore’de Kraliyet Filarmoni Orkestrası Londra, Alman Radyo Filarmoni ve Kore’de solist olarak sahne aldı. MDR ve NDR Radyo Senfoni Orkestraları, Alman Devlet Filarmoni Orkestraları, Rusya ve Polonya Devlet Orkestraları, Slovak Radyo Orkestrası, Kremerata Baltica, Oslo Camerata, Prag, Berlin ve Amsterdam oda orkestraları ve New York Arcos Oda Orkestrası solist olarak konserler verdi.
Çello sanatçısı, Amsterdam Concertgebouw, Berlin Filarmoni Orkestrası, New York’taki Carnegie Hall, Seul Sanat Merkezi, Leipzig Gewandhaus, Prag’daki Rudolfinum ve Londra’daki Wigmore Hall ve Zürih’teki Tonhalle’de konuk sanatçı olarak sahneye çıktı. Başka davetler onu Münih, Bükreş, Viyana ve Washington’a götürdü.
Kloeckner, şeflerden Ingo Metzmacher, Michael Sanderling, Jan Söderblom, Simon Gaudenz, Howard Griffiths ve Heinrich Schiff’in yanı sıra Éric Tanguy, Wolfgang Rihm ve Howard Blake gibi çağdaş bestecilerle çalıştı
Oda müziği rehberleri Emanuel Axe, Danae Dörken, Christoph Eschenbach, Anna Fedorova, José Gallardo, Gidon Kremer, Anne-Sophie Mutter ve András Schiff’tir. Benedict Kloeckner, 2014 yılında Koblenz Uluslararası Müzik Festivali’ni kurdu ve aynı zamanda sanat yönetmenliğini de yapıyor.
ANTONİN DVORAK (Türkçe okunuşu; Antonin Dvorjak)
Doğum tarihi ve yeri : 08 Eylül 1841, Nelahozeves, Çekya
Ölüm tarihi ve yeri : 1 Mayıs1904, Prag, Çekya
Çek, geç romantik dönem, klasik batı müziği bestecisidir.
İlk müzik derslerini ilkokul öğretmeninden alan Dvorak, güzel şarkılar söylüyor, dans ediyor ve kemanda çalıyordu. Liseyi tamamladıktan sonra 1857’de Prag’daki org okuluna başladı. Viyola çalarak ve özel dersler vererek iki yıllık eğitimini ailesinden para yardımı almadan bitirdi. Bedřich Smetana’nın müziğini işittiğinde besteci olmaya karar verdi. Sonunda, Smetana’nın orkestra şefi olduğu Prag Ulusal Tiyatrosu Orkestrası’na1862 yılında keman ve viyolacı olarak atandı. Görev yaparken tecrübe kazanan, çalgıları ve birbiriyle olan ilişkilerini tamamen öğrenen sanatçı, büyük bir istekle besteler yapmaya başladı.
Bestelerini üretebilmek için 1873 ‘de orkestradan ayrıldı ve 1 yıl içinde Avusturya ulusal ödülünü alan 3 numaralı senfonisini yazdı ve jüride yer alan Johannes Brahms’ın takdirini kazandı.
1863 yılında sonra tarihsel bir savaş şiirinden esinlenerek “Chor-Himnus” adlı güzel bir kantat besteledi. Bu eserin bir tiyatro sahnesinde 300 kişilik bir koro tarafından söylenmesi, ününü Bohemya sınırları dışına çıkardı. Bu başarının üzerine devlet Dvorak’a birkaç yıllık burs ayarladı. Bu sırada 22 yaşında olan sanatçı, piyano çalan soprano, Cermak adında şarkıcı bir kız ile evlendi.
1877’de Stabat Mater adlı bir koro parçası İngiltere’de çok beğenildi ve sanatçı İngiltere’de Cambridge Üniversitesi’nin “Fahri Doktorluk” payesi verildi.
1878’de Dvořák’ın ünü dünyaya yayılmıştı. Sadece Brahms’ın değil, eserlerini konserlerinde ve turnelerinde seslendiren Richard Wagner, Edward Elgar gibi bestecilerin de desteğini aldı. Bu dönemde defalarca İngiltere’ye gitti.
Prague Konservatuarı’nda profesör oldu, Cambridge Üniversitesi’nden onursal doktora aldı; New York’taki Ulusal Müzik Konservatuarı’nın yöneticiliğine getirildi.
Yurt sevgisinden ötürü Amerika’dan gelen teklifi başlangıçta kabul etmediyse de Prag’daki işinden kazandığının 25 katının ödeneceğini öğrenince fikrini değiştirdi.
1891’de Prag Konservatuarında bestecilik öğretmeni olarak çalışmaya başladı. Bundan bir yıl sonra New York Ulusal Konservatuarı’nın daveti üzerine Amerika’ya gitti. Amerika’da kaldığı süre içinde birçok eserler verdi ve ünü gittikçe arttı, fakat Dvorak 1895’te ailesiyle birlikte yurduna döndü ve Prag Konservatuarı’ndaki görevine geri geldi. 1901’de Prag konservatuarına ve Artistik Kuruluşuna müdür oldu.
Prag’da sanatçıya “Sanat Nişanı” ve “Fahri Doktorluk” payesi verilerek onurlandırıldı. Üç yıl ABD’de yaşayan Dvořák, çok verimli bir dönem geçirmesine rağmen büyük vatan özlemi yaşadı. Bu özlemin etkisiyle eserlerinde Amerikan folk geleneklerinin öğelerini kullandığı söylenir.
Sanatçı 1904 yılında ilk kez Çek Müzik Festivali’ni düzenledi. Fakat festivalin başladığı akşam Dvorak aniden hastalanarak kalp krizi sonucu hayatını kaybetti.
ÇELLO KONÇERTOSU No: 1 La Majör
Bestelenme tarihi : 30 Haziran 1865
Prömiyer : 26 Nisan 1929, Prag
24 yaşındaki Dvořák, ilk viyolonsel konçertosunu – sadece piyano eşliğinde – 1865’te Geçici Tiyatro Orkestrası’ndan meslektaşı çellist Ludevít Peer için yazdı. Eser, aynı yıl ortaya çıkan Do minör 1 numaralı Senfonisi ile aynı kaderi paylaştı: Skor kısa süre sonra kayboldu ve bestecinin ölümünden çok sonra yeniden keşfedildi. Eseri 30 Haziran’da bitirdi ve o yazın sonunda Peer kalıcı olarak Almanya’ya taşındı; görünüşe göre skoru da yanına almış. Bildiğimiz kadarıyla, Dvořák hiçbir zaman onu aramaya gitmedi. Konçertoyu başarısız bir şey olarak görmesi mümkündür, hatta sonraki eser listelerinin hiçbirine dahil etmediği için konçertoyu unutmuş bile olabilir. Eser altmış yıl sonra, 1925’te Almanya’da keşfedildi. Özel bir mal sahibi, eseri Çek devletine satmayı teklif etti, ancak fiyatı çok yüksekti ve işlem hiçbir zaman gerçekleşmedi; sadece bir kopyası yapıldı. Daha sonra, 1930’da eser, Londra’daki British Museum tarafından sahibinden satın alındı ve bugüne kadar burada tutuldu. Eser 3 bölümdür
Bölümler:
- Andante (att.)
- Andante cantabile (att.)
- Allegro risoluto
Birinci Bölüm:
Uzun bir giriş içeriyor; bölümün kapsamlı bir sonat formu şeması içinde iki temel teması vardır. Ana konu, Dvořák’ın otuz yıl sonra yazılan Si minör ünlü ikinci Çello Konçertosundaki ana temayla bazı benzerlikleri ortaya koyuyor. Buna karşılık, Dvořák’ın Yaylı Çalgılar Dörtlüsünün üç yıl önce yazılmış bir majördeki ilk bölümünden alınmıştır.
İkinci Bölüm:
Çelloda iki temel tematik fikirden oluşan sürekli, geniş bir lirik melodidir.
Üçüncü Bölüm:
Gösterişli konçertant tarzında geleneksel bir finaldir. Form çok gevşek bir şekilde tasarlanmış olmasına rağmen, bir rondo olarak işaretlenmiştir. Bölüm, çoğunluğu kapsamlı gelişim ve varyasyona tabi olan çok sayıda esasen canlı ve ritmik motivasyon unsurunu ortaya çıkarır. Bu ilk eserdeki hareketin sonu, olgun bir besteci olarak Dvořák’ a özgü başka bir özelliğe ihanet ediyor: Temayı girişten ilk bölüme aktarıyor. Parça beklenmedik bir şekilde yumuşak dinamiklerle bitiyor ve son birkaç ölçüyü kaplayan ana tema sessizliğe bürünüyor.
SENFONİK VARYASYONLAR Op.78
Besteleniş tarihi : 6 Ağustos 1877 – 28 Eylül 1877
Prömiyer : 2 Aralık1877, Prag
Orkestra : Provisional Theatre Orchestra,
Popüler bir hikâyeye göre Dvorak’ın bir Arkadaşı imkânsız bir temaya varyasyon yazamayacağı üzerine meydan okudu. 1877 yılında Dvorak “Erkek Sesleri İçin Koro Şarkıları” nı yeni bitirmişti. Final şarkısı olan “Kemancı” adlı şarkı Dvorak’ın “Senfonik Varyasyonlar” eserinin teması oldu. Ayırt edici melodi 7+6+7 ölçülerden oluşan alışılmadık ve düzensiz bir yapıda ortaya çıkıyordu. Dvorak için imkânsız ölçü diye bir şey olmadığı meydana çıkmış oldu.
28 varyasyondan oluşan Eser bestecinin sanki “Bak ne yapabilirim!” diyormuş gibi göründüğü heyecan verici bir yolculuk olarak meydana çıkmış oldu. “Senfonik Varyasyonlar” Bohem halk danslarının ve orkestranın renkli ve birbirleriyle konuşan çalgıların seslerinin kapsamlı bir kutlamasıdır.
Eser müzikal fikrilerin parlak bir göstergesi ve bestecinin orkestral ustalığının güzel bir örneğidir.
KOMPOZİSYON GEÇMİŞİ :
Senfonik Varyasyonların kompozisyonu, Prag’ın Smíchov bölgesinde yeni bir kilisenin inşası için fon toplamak üzere bir yardım konseri verecek olan Ludevít Procházka tarafından başlatıldı, bu vesileyle Dvořák’ tan yeni bir çalışma istedi.
Besteci, etkinlik için bir dizi varyasyon yazmaya karar verdi. Esere başlangıçta 38 numaralı eser atfedildi, ancak Dvořák ilk performans için bunu 40 olarak değiştirdi. On bir yıl sonra Senfonik Varyasyonlar basıldığında, yayıncı Simrock, bunun daha yeni bir çalışma olduğu izlenimini vermek için opus numarasını 78 olarak değiştirdi.
PRÖMİYER VE SONRAKİ PERFORMANSLAR
2 Aralık 1877’deki prömiyeri izleyen olumlu eleştirilere rağmen, Senfonik Varyasyonlar on yıl boyunca kenara çekildi. Dvořák’ın Ulusal Tiyatro Orkestrası’nı yönettiği 6 Mart 1887’ye kadar tekrar seslendirilmediler.
Çalışmanın yeni başarısı, Dvořák’ı skoru büyük hayranı şef Hans Richter’e göndermeye teşvik etti ve bunu İngiltere turnesi için programa dahil edebileceğini öne sürdü. Richter, Varyasyonları kabul etti ve onları takdir eden izleyicilere Londra’da seslendirdi. Konserden sonra Dvořák’ a şunları yazdı:
“Sevgili dostum! Senfonik Varyasyonlarınızın büyük başarısından çok memnunum. Yürüttüğüm yüzlerce konseri göz önüne alırsam, her kesimden bu kadar saklanamaz bir coşku uyandıracak yeni bir eser tanımadığımı fark ediyorum. Herkes eserin ne zaman yazıldığını bilmek istedi ve Dvořák eserin kamuoyunun dikkatine sunulmasını neden bu kadar uzun süre bekledi ? Parçaları burada bırakacağım, çünkü muhtemelen bir kez daha icra edeceğim. Şimdi neredeyse kesin olmasına rağmen ‘olası’ diyorum. Her koşullarda, bu varyasyonları önümüzdeki kış Viyana’da sunmalıyım” dedi.
Viyana prömiyeri 4 Aralık 1887’de gerçekleşti. Dvořák konsere katıldı ve ardından gelen büyük alkışlara tanık oldu. Yayıncısı Simrock’a bir mektup yazdı:
“Brahms’ın da belirttiği gibi … ve Viyana seyircisini çok iyi tanıyor:
Hiçbir eserimin ‘Varyasyonlar’ kadar bir etkisi olmadı. Çalışma mükemmel bir şekilde gerçekleştirildi ve salon gök gürültülü alkışlarla karşılık verdi. Varyasyonlarımı kabul ederek, Brahms bana harika bir sigara tutucusu sundu.”
VARYASYONLAR
Theme. Lento molto e tranquillo
Variation 1. Un poco più mosso, quasi allegretto
Variation 2. [L’istesso tempo]
Variation 3. [L’istesso tempo]
Variation 4. Più allego
Variation 5. [L’istesso tempo]
Variation 6. [L’istesso tempo]
Variation 7. Tempo I
Variation 8. [L’istesso tempo]
Variation 9. Tempo I
Variation 10. Vivace
Variation 11. Meno mosso, quasi Tempo I
Variation 12. Poco andante
Variation 13. Allegro
Variation 14. Lento
Variation 15.Maestoso, l’istesso tempo
Variation 16. Vivace
Variation 17. Scherzo. Allegro vivace
Variation 18. Larghetto (A majör)
Variation 19. Tempo di valse
Variation 20. Più animato
Variation 21. L’istesso tempo
Variation 22. L’istesso tempo
Variation 23. L’istesso tempo
Variation 24. Andante
Variation 25. Più mosso, quasi allegretto
Variation 26. [L’istesso tempo]
Variation 27. Moderato L’istesso tempo
Finale. Allegro maestoso
Taşar ERKOL