Çukurova’da Evvel Zaman Seyyahları yazı dizisinin ikincisi, Strabon’dur. Strabon, milattan önce 64 ile milattan sonra 24 yılları arasında yaşamış; coğrafyacı, tarihçi, aynı zamanda yazar’dır. Amasyalı olan Strabon’un, Geographika (coğrafya) adlı eseri dilimize, Prof. Dr. Adnan Pekman tarafından çevrilmiştir. Toplam 17 bölümden, daha doğrusu 17 ciltten oluşan yapıtın 7-9. ciltleri, Antik Anadolu Coğrafyasıadıyla, Arkeoloji ve Sanat Yayınları’nca basılmıştır.
Bu kitabın, coğrafyadan daha fazlasını içerdiği, hatta Hristiyanlık döneminin ansiklopedik bilgileri olduğu görüşü azımsanmayacak kadar güçlüdür. Bir coğrafya felsefesi diyenler elbette az değildir.
Avrupa, Asya ve Afrika kıtalarının önemli sayılabilecek coğrafi alanlarını kapsayan eserin, yazı başlığına denk düşen yanıyla bizim için değeri, Alanya’dan Limonlu Irmağı’nın batısında kalan bölgeye yani Dağlık Kilikya’ya, Taşeli ya da Antalya Ovası’na kadar inmesidir. Bir diğer önemi ise, Limonlu’dan İskenderun Körfezi’ne kadar olan bölgeye, yani Ovalık Kilikya’ya uzanması, başka bir ifadeyle, bu gün Çukurova diye tanımladığımız alanı kapsamasıdır.
Strabon, Alanya’dan Mersin’e (Soloi Pompeipolis=Viranşehir) kadar olan bölgeye Dağlık Kilikya, Mersin’den İskenderun Körfezi’ne kadar olan alanı ise Ovalık Kilikya diye adlandırılır. Antik Çağda Kilikya adıyla tanımlanan Çukurova, gerçek anlamda Gülek Boğazı ile Anadolu’ya geçişin kapısını aralar. Bu nedenle tüm zamanların en ünlü geçidi Gülek’tir.
Gelelim Çukurova’ya…Çukurova, Strabon’un eserinde, beklenilen ölçüde coğrafi nitelemelere yer vermese de, düşün hayatına ve tarihsel yapılara kısmen de olsa değinir. Tarsus ve Ceyhan Nehri’ne yer veren Strabon, Seyhan’dan hiç söz etmez. Tarsus ile Seyhan Nehri’nin birlikte aktığı elbette düşünülebilir. Antik yerleşim yerleri olarak; Soloi (Mersin yakınlarında), Ovalık Kilikya’nın yani Çukurova’nın başlangıç yeridir. Kynda Kalesi, Tarsus Çayı, Tarsus, Mallos (Karataş yakınında), Ayas (yani Yumurtalık), İsos (İskenderun yakınları), Deliçay Irmağı, Gümüş Oluk ile Arsus ekseni, Ovalık Çukurova’yı tamamlar.
Yazının devamını okumak için tıklayın