Araştırmacı Yazar Suat Yener müzik yazıları ile adabul’da. Suat Yener kimdir?Kitabının önsöz yazısı ve içinde yer alan sanatçıların listesini yayınlıyoruz.Kitaba sahip olmak isteyen müzikseverler Suat beye [email protected] mail adresinden ve 537 945 48 71 nolu telefondan ulaşabilirsiniz. Bu değerli arşiv çalışması kitaba 10 tl ye sahip olabilirsiniz.
BAŞLARKEN
1954 yılının Temmuz sıcağında Adana’da dünyaya gelmişim. Milli Mensucat İlkokulu, İstiklal Ortaokulu ve Adana Erkek Lisesini bitirdikten sonra 1976 yılında İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesine başladım.
Musikiye küçük yaşta heves etmem mahallemizdeki fasıllarla başladı. Ahmet Sabri Gergin ve hocam Bahri Özügergin’den etkilendim. Küçük yaşlarda aralarında yaptıkları fasıllarda aklımda kalan “Solsan da sararsan yine gül pembe dehensin” şarkısı kulağıma gelen ilk eser oluyordu. Uzaktan da olsa dinlemekten zevk alıyordum. Fasılların en sonunda söyledikleri “Hatice’m saçlarını dalga dalga taramış” Hüseyni türküsü hala bende yerini korumaktadır. Zira çocuk yaşlarda annelerinin adının Hatice olmasından bu türküyü söylediklerini sanırdım.
Ortaokul çağlarımda bir plakçı dükkânında çalışmaya başlamam musiki aşkımı derinleştirdi. O dönemlerde Türk Sanat Müziği dinleyen insanlar çoktu. Daha sonra arabesk müziğinin ülkemize girmesiyle müziğimizde bir yozlaşma olmaya başladı. İşte bu dönemden sonra Türk Sanat Müziği severi olmak bir ayrıcalık oldu. Üniversite yıllarımda kaset koleksiyonu yapmaya başladım. Türk Sanat Müziği şarkılarını makamlarına göre gruplandırarak bir çatıda topladım. Ve bugüne 14.000 civarında Türk Sanat Müziği şarkısını arşivime ekledim.
1985 yılında Adana’ya döndüm. Hocam Bahri Özügergin’den makam ve nazariyat dersleri aldım. Her gün yeni bir şeyler öğrenmek musiki aşkımı artırdı ve musikide repertuar, bestekârlar, musiki tarihi ve arşivleme çalışmalarına başladım.
2006 yılında repertuar çalışmalarımı “Musiki Kılavuzu” adı altında ilk kitap denememi “Sözlü Eserler Antolojisi” olarak çıkardım. Musikişinas dostlarımın istekleri üzerine repertuar düzenine göre hazırlanmış olan cepte taşınacak kadar küçük “Cep Antolojisi” kitabımı yayınladım. Daha sonraları Büyük Türk Musikisi Antolojisi çalışmalarıma başladım. Fakat araştırmalarımda Adana gibi musiki değerlere önem veren kentin değerli üstatlarına genel antolojilerde yer verilmemesi beni oldukça üzdü. Antoloji çalışmamı yarım bırakarak Adana’daki musiki tarihini araştırmaya karar verdim. Üç yıl süren araştırmalarımdan sonra size “Kimler Geldi Kimler Geçti” isimli bu araştırmamı sunuyorum.
Adana Musiki Tarihine Bir Bakış
1900’lı yılının başlarında Seyhan Nehri üzerindeki Taşköprü’nün Kalekapısı’na bakan tarafında nehrin üzerine kurulan ahşap tahtlar üzerinde ” Saz Evleri” yapılmış ve burada müzisyenlerin fasıl yaptıkları ve ailelerin buralarda gelip fasıl dinledikleri rivayet edilir. Resimde sol taraftaki ahşap yapı “Şafak Kahvesi”.
Adanalı bestekâr Muhlis Sabahattin Ezgi 1899 yılında babası Hurşit Bey Adana’da sürgündeyken doğuyor, fakat çocuk yaşta İstanbul’a gidiyor ve Adana kütüğüne kayıtlı olsa da Adana’daki musikiye katkısı olmuyor.
Sonraları rastladığımız kişi Atatürk’e “Ud” çalan Sıtkı Avcı ve sesi ile ona eşlik eden eşi Vasfiye Hanım Adana’daki musiki akımının ilk işaretleri oluyor. Hatta Sıtkı Avcı o yıllarda yasaklanan Türk Musikisi’nin yeniden canlanmasında önemli rol oynayan kişidir.
Udi Tevfik Özşahin’nin ifadelerine göre , 1936 yılında Mahmut Soyarslan’dan ve 1939 yılında Udi İbrahim Efendi (Uğurlar)’dan ders aldığını ve askerden döndükten sonra 1941 yılında Galip Ongül, Ali Bakır ve Mahmut Soyarslan ile birlikte eski adliye civarındaki Galip Ongül’ün iş yerinde meşk ettikleri ve o zamanlar daha çocuk yaşta olan Mustafa Sağyaşar’ın zaman zaman kendileri meşke katıldığını anlatır.
Yine rivayete göre ilk musiki dernekleri Udi İbrahim Efendi’nin Kuruköprü’nün Bakımyurdu Caddesi’ne hemen girişinde Körler Sağırlar ve Dilsizler Tesanüt Cemiyeti’nden söz edilir. Bu cemiyette daha sonra Sıtkı Avcı hocalık yapmış. Elimizde bir belge olmasa da yaptığım araştırmalara göre 1936 yılında radyodaki musiki yasağı kalktıktan ve Atatürk’ün ölümünden sonra Adana’ya dönen Sıtkı Avcı’nın ilk işaretlerini burada görüyoruz. O zaman cemiyetin faaliyetleri 1930’lı yılların ikinci yarısında oluyor.
1948 yılında Adana Musiki Cemiyeti adı altında Mahmut Soyarslan, Ali Bakır, Galip Ongül, Sıtkı Avcı, Tekin Karadayı, Kazım Gürses toplanmışlar ve bu cemiyeti bir süre devam ettirdikleri görünüyor.
Elimizdeki bilgilere göre ilk belgeli kurum, o yıllarda faaliyetlerine devam eden Halk Eğitim Merkezi’nde Müzik Kolu kurulmasıdır. 1957 yılında Ecz . Mahmut Akan tarafında kurulan topluluk ikinci yıl 90 kişi olmuş ve konserler vermiş.
Ecz. Mahmut Akan, Toktan Sökmen, Mahmut Soyarsan, Arif Sisli, Rıfat Şanlı el, İsmail
Demirkıran, Ali Bakır, Galip Ongül, İsmail Dede, Kazım Sanrı, Tekin Karadayı, Ümit Öcal ve
Kazım Karaörs gibi değerler Adana’daki musiki akımın öncüleri olmuşlar ilk kurumlaşmada bulundular.
İkinci kulvarda ise Arif Nihat Aka yönetiminde Ali Şenozan, Tevfik Özşahin ile beraber Adana
Musiki Cemiyyeti’nde faaliyetlerini devam ettirmişler.
1964 yılında Adana Halk Eğitim Merkezi’nden ayrılan Mahmut Akan, Toktay Sökmen, Erdoğan
Özdiker, Ayfer Yarman ve Mahmut Kadıoğlu ile birlikte Adana Musiki Derneği adıyla kurduklarıtoplulukla musiki çalışmalarına devam ettiler ve çeşitli yardım kurumlarını bünyesinde konserler verdiler.
Adana Halk Eğitim Merkezi’inde bu tarihten sonra önce Arif Nihat Aka sonra da Ali Şenozan
dönemi başlıyor. Bu yıllarda Adana Türk Ocağı’nın musiki faaliyetlerine rastlıyoruz
1974 yılında daha önce dağılan Adana Musiki Derneği kuruldu. Başkanlığa Erdoğan Özdiker ve
hocalığa Mahmut Akan geldi. Mahmut Akan’nın sağlığı bozuluncaya kadar devam ediyor ve daha sonra hocalık görevini önce Uğur Türe yaptı. 1978 yılında Ümit Öcal’a bırakıyor.
1979 yılın Adana’nın ikinci musiki derneği olan Divan Musiki Derneği, Toktay Sökmen, Uğur Türe,Erdoğan Özdiker, Zambak Baysal ve Bekir İnak ile birlikte kurdular.
1982 yılında Adana Musiki Derneği’nden ayrılan Ümit Öcal, Adana’nın Sesi Musiki Derneği’ni
Mahmut Yivli, Şenol Özaltın ve Naci Arpacı ile kurdu. Ümit Öcal’ın Gaziantep’e ikamet etmesi ile Reyhan Karataş, Şahsuvar Sevim ve son olarak Mustafa Taşçı dönemi yaşandı.
1985 yılında Adana’nın ilk resmi konservatuarı olan Adana Büyükşehir Belediyesi Konservatuarı Belediye Başkanı Aytaç Durak’ın döneminde gazeteci Özer Öztep’in önderliğinde kuruldu. İlk yılında sanat yönetmeni olarak göreve Bestekar Avni Anıl getirildi. Konservatuarda Adana’da musikinin önde gelen isimleri Arif Nihat Aka, Ali İntizam, Şükrü Birbaş, Ümit Öcal, Faik Kasapoğlu, Suphi İdrisoğlu, Hüseyin Çetin Yener, Kazım Sanrı, Işıl Saka, Ercan Çulhaoğlu, Salim Küçüktanış ve daha bir çok üstatlar görev yaptı. 1987 yılında Avni Anıl’ın görevi bırakması ile o yıllarda TRT Repertuar Kurulu Üyeliği üyeliği yapan Ali Şenozan göreve geldi. Toktay Sökmen ve Uğur Türe’ninkatılımları ile kadro daha da güçlendi.
1996 yılında Suphi İdrisoğlu, Ferit Celal Kanan, Zafer Hallaçoğlu, İhsan Serintürk ve arkadaşları önce “Gönül Bahçesi Korosu” adı altında bir araya gelerek topluluk kurdular. İki yıl sonra bu topluluk dernekleşme kararı alarak “Çukurova Musiki Derneği” adı altında faaliyetlerini devam ettirdiler. ( 1998)
1989 yılında Çukurova Üniversitesi Devlet Konservatuarı Adana’nın ikinci konservatuarı olarak
kuruldu. Yönetimine Prof. Dr. Yalçın Remzi Yüreğir getirildi.
1989 yılında Şef Işıl Saka yönetiminde Sasa Korosu olarak çalışmalara başladı ve 1990 yılında Bahri Özügergin, Ayşe Dudu Doğan, Nurdan Nar , Abdulkadir Salar , Tuğrul Saybaşılı , Işıl Saka , Hilmi Sulu , Berat Palaz tarafından Seyhan Musiki Derneği olarak tüzel kimliğine kavuştu.
1990 yılında Kültür Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü’ne bağlı olarak Çukurova Devlet Senfoni Orkestrası kuruldu ve 5 Ocak 1991 yılında ilk konserini verdi.
KİTAPTA YER ALAN SANATÇILAR VE KOROLAR
Abdulkadir Salar
Abdurrahman Yağdıran
Adana Barosu Oda Korosu
Adana Büyükşehir Belediyesi
Konservatuvarı
Adana Halk Eğitim Merkezi Müzik
Kolu
Adana Musiki Cemiyyeti
Adana Musiki Derneği
Adana Öğretmenler Korosu
Adana Tabib Odası Sağlık Korosu
Adana’nın Sesi Musiki Derneği
Adil Bozkurt
Ahmet Gülşen
Ahmet Polatöz
Ahmet Selçuk İlkan
Ali Bakır
Ali İboş Ağa
Ali İntizam
Ali Limoncu
Ali Şenozan
Arif Nihat Aka
Avni Anıl
Aygül Altınok Tutu
Ayşe İnak
Aziz Şenses
Bahri Özügergin
Barış Nakipoğlu
Bekir İnak
Can Etili
Cumali Karataş
Çukuroava Üniversitesi Devlet
Konservatuvarı
Çetin Ünal Özülkü
Çukurova Devlet Senfoni Orkestrası
Çukurova Gazeteciler Cemiyeti
Çukurova Musiki Derneği
Çukurova Üniversitesi TSM Korosu
Divan Musiki Derneği
Doğan Yarız
Eğit-der Korosu
Emin Güven Yaşlıçam
Ercan Çulhaoğlu
Erdal Yalçın
Erdoğan Özdiker
Erkan Sürmen
Erol Büyükburç :
Ertunç Toprakezen
Eyüp Uyanıkoğlu
Faik Kasapoğlu
Faruk Tınaz:
Fatih Erenler
Fatma Betül Arıcıoğlu
Ferdi Tayfur
Feridun Dalgınlı
Feridun Düzağaç
Ferit Celal Kanan
Ferit Çatıkkaş
Feyzullah Eti
Galip Ongül
Gürkan Sürmen
Halil Atılgan
Haluk Levent
Hasan Özçivi
Hasan Şanlıtürk
Hilmi Sulu
Hüseyin Çetin Yener
Hüseyin İleri
Hüseyin İlhan Polatöz
Işıl Saka
İbrahim Uğurlar
İhsan Serintürk
İsmail Demirkıran
Kani Karaca
Karacaoğlan
Kazım Sanrı
Kenan Eryörük
Körler Sağırlar ve Dilsizler Cemiyeti
Kurtuluş Türkgüven
Mahmut Akan
Mahmut Soyarslan
Mahmut Yivli
Mehmet Kıyıcı
Muazzez Oya (Özdiker) Forgione
Muhlis Sabahattin Ezgi
Murat Göğebakan
Murat Kekilli
Mustafa Coşkun
Mustafa Sağyaşar
Mustafa Şimşek
Mustafa Taşçı
Naci Arpacı
Nedim Adanalı
Nermin Eryörük
Nesrin Eryörük
Nurhan Damcıoğlu
Oktay Sökmen
Özer Öztep
Reyhan Karataş
Rifat Şanlıel
Sadettin Öktenay
Salim Küçüktanış
Sealahattin Sarıkaya
Serant Gülşen
Seyhan Musiki Derneği
Seyhan Tütün
Sıtkı Avcı
Suna Kan
Suphi İdrisoğlu
Süleyman Aslaner
Şaban Gen
Şadan Adanalı
Şehsuvar Sevim
Şevket Sevinç
Şükrü Birbaş
Talat Er
Taşar Erkol
Tevfik Özşahin
Tevfik Uğurlar
Timuçin Çevikoğlu
Toktay Sökmen
Tuğrul Saybaşılı
Türkocağı
Uğur Doğan Türe
Ümit Öcal
Ünsal Özdiker
Veri dairesi Korosu
Yalçın Remzi Yüreğir
Yasin Özenli
Yaşar
Zafer Halaçoğlu
Zakir Erdoğan
Zambak Baysal Türe
Zekayi Gökkaya
Zeki Torun
Ziraat Mühendisleri Odası