Konser Tarihi : 23 Şubat 2024 – Cuma
Konser Saati : 20:00
Konser Salonu : ADANA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ KONSER SALONU
KONSER PROGRAMI
- E. ELGAR Viyolonsel (Çello) Konçertosu
- W. A. MOZART Senfoni No: 29
ŞEF : NACİ ÖZGÜÇ
SOLİST : POYRAZ BALTACIGİL “viyolonsel”
NACİ ÖZGÜÇ
Türk orkestra şefidir.
1964 yılında Ankara’da doğdu. Ankara Devlet Opera ve Balesi‘nde orkestra şefidir. 2007 – 2009 yılları arasında Ankara Devlet Opera ve Balesi, 2009 – 2012 yılları arasında da İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası‘nın birinci şefliği ve Genel Müzik Direktörlüğü görevlerinde bulunmuştur.
Ankara Devlet Operası sanatçılarından Müfide Özgüç ile Akgün Özgüç’ün oğludur.
Müzik öğrenmeye çok küçük yaşta başladı. İlkokulu bitirdikten sonra Ankara Devlet Konservatuvarı‘nda piyano bölümüne girdi. Nimet Karatekin ve Fenmen’ in sınıflarında okudu, Erçivan Saydam’dan ders aldı. Piyano bölümünden sonra kompozisyon bölümünde Nevit Kodallı‘nın öğrencisi oldu. Bir yandan da Rengim Gökmen ile özel şeflik çalışmalarına başladı. 1987’de Devlet Opera ve Balesi’ne koro şefi yardımcısı kadrosundan girdi ve stajını tamamladı.
1988’de Orkestra ve Opera Şefliği eğitimi almak üzere Birleşik Amerika’da Indiana Üniversitesi‘ne gitti. Lorin Maazel, Jiří Bělohlávek ve Bryan Balkwill ile sürdürdüğü yüksek lisans öğrenimini 1991’de tamamladı. 1990 yılında mezun olarak Türkiye’ye döndü ve Devlet Opera ve Balesi’nde orkestra şefliği kadrosuna girdi.
Kendisini geliştirmek üzere 1991 yılında Siena‘daki Chigiana Müzik Akademisi’nde Ferdinand Leitner ve Julio Malava ile çalışmalar yaptı. 2000 yılında Roma‘ya gidip gelerek Aida Akademisi’nde şef Bruno Aprea ile çalıştı.
Ankara Devlet Operasında Kurt Weill‘in “Mahagony”, Mozart‘ın “Zaide” başlıklı eserlerin ilk temsillerinde orkestrayı yönetti, Turgay Erdener‘in “İstanbulname” adlı komik operasının dünyada ilk sahnelenişini gerçekleştirdi.
Fazıl Say‘ın Nazım Oratoryosu (2001), Sabri Tuluğ Tırpan‘ın Mevlâna/Simyacı adlı senfonik şiiri (2007), Onur Özmen’in “1. Senfoni“si (2015), Turgay Erdener’in “Mi’den Dört Bölüm” adlı eseri (1985), dünyada ilk seslendirilişini gerçekleştirdiği yapıtlardandır.
Ankara Devlet Opera ve Balesi’nde Orkestra şefi olan sanatçı, 2007 – 2009 Yılları arasında Ankara Devlet Opera ve Balesi, 2009 – 2012 yılları arasında da İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası‘nın birinci şefliği ve Genel Müzik Direktörlüğü, 2013-2015 yılları arasında ise İstanbul Devlet Opera ve Balesi birinci şefliği ve genel müzik direktörlüğü görevlerinde bulunduktan sonra Ankara Devlet Opera ve Balesi’nde orkestra şefliği görevine döndü.
Aralık 2011’de Almanya’nın Osnabrück şehrinde yönettiği Adnan Saygun‘un “Yunus Emre Oratoryosu”, Bach‘ın “Christmas Oratoryosu” ile tüm Alman radyolarında yayımlandı ve CD olarak çıktı. Bu kayıt, yılın “En Başarılı Yabancı Kaydı” seçilmiştir.
Sanatçı Mart 2013’te Çin’de “Türkiye Yılı Açılış Projesi” konserlerinde Pekin ve Şangay’da aranjör, orkestra şefi ve müzik direktörü olarak görev aldı.
2014’te 10. D-Marin Uluslararası Klasik Müzik Festivali’nde Fazıl Say’ın “Hermiyas/Yunus Sırtındaki Çocuk” adlı sahne eserinin dünya prömiyerini Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası ile gerçekleştirdi.
POYRAZ BALTACIGİL
Türk çellist.
1994 yılında İstanbul’da doğdu. Kontrbasçı Baltacıgil’ in oğlu, çellist Efe Baltacıgil ile kontrbasçı Baltacıgil’ in kardeşidir.
Viyolonsel eğitimine 2000 yılında Hakkı Öztürk ile İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuvarı‘nda başladı. Eğitimine 2005 yılından itibaren Dilbağ Tokay ile Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Devlet Konservatuvarı’nda devam etti.
Orkestra ile ilk solo konserini 13 yaşında iken Filarmonia İstanbul eşliğinde ve Hakan Şensoy yönetiminde 2007 yılında İstanbul’da verdi.
Henüz konservatuvar öğrencisi iken İstanbul Devlet Senfoni ve Cemal Reşit Rey Senfoni Orkestrası konserlerinde solist olarak çaldı. Ayrıca İstanbul Devlet Opera ve Balesi Orkestrası ile Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Senfoni Orkestrası eşliğinde çeşitli konserler verdi.
Bulgaristan’da düzenlenen “International Competition Young Virtuosos” yarışmasında (2011) ve Fethiye’de düzenlenen “Benyamin Sönmez Ulusal Çello Yarışması”nda (2014) birincilik ödülü aldı.
İş Sanat Kültür Merkezi’nin genç müzisyenlere destek olma amacıyla düzenlediği 2015 yılı “Parlayan Yıldızlar” konser serisinde yer alan sanatçı, 2015 yılı “Donizetti Klasik Müzik Ödülleri Yılın Genç Müzisyeni Ödülü” ne değer görüldü.
EDWARD ELGAR
Doğum tarihi ve yeri: 2 Haziran 1857, Broadheath, Worcestershire , İngiltere
Ölüm tarihi ve yeri : 23 Şubat 1934, Worcester , Worcestershire
Ayrıca şöyle bilinir : Sir Edward William Elgar
İngiliz besteci.
Eserleri 19. yüzyılın sonlarında Romantizm’ in orkestral üslubunda olan , cesur melodiler, çarpıcı renk efektleriyle karakterize edilen İngiliz besteci. ve büyük formlardaki ustalık İngiliz müziğinde bir rönesansı tetikledi .
Bir orgcu ve müzik tüccarının oğlu olan Elgar, 15 yaşında okulu bıraktı ve kısa bir süre bir avukatın ofisinde çalıştı. Mükemmel bir kemancıydı, fagot çalıyordu ve dönemlerini orkestra şefi ve kilise orgcusu olarak geçirmişti. Kompozisyon konusunda resmi bir eğitimi yoktu . Londra’da (1889-91) çalıştıktan sonra Worcestershire’ daki Malvern’e gitti ve besteci olarak ün kazanmaya başladı. Pek çok büyük koro eseri üretti; özellikle oratoryo Lux Christi (1896; Hayatın Işığı ), 1898-99’da popüler eseri bestelemeden önce Orkestra için Enigma Çeşitlemeleri. Varyasyonlar, Elgar’ın tanımlayamadığı çok iyi bilinen bir melodi olduğunu söylediği, duyulmamış bir temanın karşı melodisine dayanıyor; gizem de bundan kaynaklanıyor . Bunu keşfetmeye yönelik tekrarlanan girişimler başarısız oldu. 14 varyasyonun sonuncusu hariç tümü, şifreli bir şekilde Elgar’ın arkadaşlarına gönderme yapıyor; istisna, kendi müzikal oto portresi. 1899’da ilk icrayı gerçekleştiren Hans Richter’in büyük değer verdiği bu eser1900’de bunu bir başka büyük eser olan oratoryo izledi. Birçok kişinin başyapıtı olarak gördüğü Gerontius’un Rüyası. John Henry Cardinal Newman’ın bir şiirine dayanarak, geleneksel anlatımlar, aryalar ve korkarışımından vazgeçildi ve bunun yerine Richard Wagner’in müzikal dramalarında olduğu gibi sürekli bir müzikal doku kullanıldı . Eser, Birmingham’daki ilk performansında pek iyi karşılanmadı, ancak Almanya’da beğenildikten sonra İngilizlerin beğenisini kazandı.
Bir Roma Katoliği olan Elgar, dini oratoryolardan oluşan bir üçlemeye devam etmeyi planladı, ancak yalnızca ikisini tamamladı: Havariler (1903) ve Krallık (1906). Bu daha az başarılı çalışmalarda, temsili temalar Wagner’in ana motifleri tarzında iç içe geçmiştir. Diğer vokal çalışmaları arasında koro kantatı Caractacus (1898) ve kontralto için şarkı döngüsü Sea Pictures (1900) yer alır.
1904’te Elgar şövalye unvanını aldı ve 1905’ten 1908’e kadar Birmingham Üniversitesi’nin ilk müzik profesörü oldu.
Birinci Dünya Savaşı sırasında ara sıra vatansever yazılar yazdı.
1920’de karısının ölümünden sonra müzik yazmaya ciddi bir şekilde ara verdi ve 1929’da Worcestershire’a döndü. George Bernard Shaw’la olan dostluğu sonunda Elgar’ı daha fazla beste yapmaya teşvik etti ve öldüğünde üçüncü bir senfoniyi, bir piyano konçertosunu ve bir operayı yarım bıraktı .
Elgar’ın programatik nitelikteki başlıca eserleri, Cockaigne veya In London Town (1901) uvertürü ve senfonik çalışma Falstaff‘tır (1913). Beş Pomp and Circumstance yürüyüşünden (1901-07; 1930) ilki özellikle meşhur oldu. Ayrıca iki senfonisi (1908 ve 1911), yaylılar için Giriş ve Allegro (1905) ve Keman Konçertosu (1910) ve Çello Konçertosu (1919) da oldukça saygındır.
Henry Purcell’den (1659-95) bu yana uluslararası öneme sahip ilk İngiliz besteci olan Elgar, ülkesinin müziğini dar görüşlülükten kurtardı. Geç Romantizm’ in zengin armonik kaynaklarını genç bestecilere bıraktı ve daha sonraki ulusal İngiliz müziği okulunu teşvik etti. Kendi dili kozmopolit olmasına rağmen oratoryoya olan ilgisi İngiliz müzik geleneğine dayanıyor.
Özellikle İngiltere’de Elgar , hem kendi müziğiyle hem de 20. yüzyıl İngiliz müzikal yeniden doğuşunun habercisi olan rolüyle saygı görüyor.
VİYOLONSEL (Çello) KONÇERTOSU Op.85 Mi Minör
Besteleniş tarihi : 1919
Prömiyer : 26 Ekim1919, Londra Queen’s Hall
Orkestra : Royal Philharmonic Orchestra
Solist : Felix Salmond
Orkestra Şefi : Edward Elgar
Edward Elgar’ın son büyük eseri olan Mi minör Op . 85’teki Viyolonsel Konçertosu solo viyolonsel repertuarının temel taşıdır. Elgar bu yapıtı Birinci Dünya Savaşı’nın ardından, konserlere katılan izleyiciler için müziğinin modası çoktan geçmişken besteledi.
Elgar’ın lirik ve tutkulu olan daha önceki Keman Konçertosunun aksine, Çello Konçertosu çoğunlukla düşünceli ve ağıtlıdır.
İlk performans bir fiyaskoydu çünkü Elgar ve sanatçılar provalar için gerekli zamandan mahrum bırakılmıştı.
Konçerto; solo viyolonsel, 2 flüt, 2 obua, A’da 2 klarnet, F’de 2 fagot, 4 korno, C’de 2 trompet, 3 trombon, tuba, timpani ve yaylılar için yazılmıştır. Eser 4 bölümdür.
- Adagio; Moderato
- Lento; Allegro molto
- Adagio
- Allegro; Moderato, Allegro, ma non troppo; Poco più lento, Adagio
Birinci bölüm Adagio; Moderato
Bir giriş ile üçlü formdadır. Konçertoyu solo çello çok kısa bir resitatifle açar, hemen ardından klarnet, fagot ve kornodan karşılık gelir. Önce viyolaların sunduğu, daha sonra solist tarafından ele alınan oldukça rahat, yaygın bir tema ile başlar.
Viyola bölümü daha sonra Moderato’daki ana temanın bir seslendirmesini sunar ve solo çelloya geçirir. Elgar bu melodiyi “Malvern tepelerinde bu melodiyi ıslıkla çalan birisini duyarsanız, o ben olacağım.” olarak düşünmüştür.
Yaylı çalgılar temayı üçüncü kez çaldıktan sonra solo çello onu bir fortissimo şeklinde yeniden ifadeye dönüştürür. Orkestra yineler ve çello doğrudan lirik bir Mi majör bölüme geçmeden temayı tekrar çalar.
Bölümün B kesimi klarinet tarafından belirlenir. Daha sonra gitar etkisi veren kısa bir çello solosu izler. Bu solonun ardından hemen ikinci bölüm başlar.
İkinci bölüm Lento; Allegro molto
Çelloda pizzicato akorlarıyla hızlı bir kreşendo ile açılır. Ardından solo çello, Allegro molto bölümünün ana motifi olacak şekilde çalar.
Pizzicato akorları takip eder ve kısa bir kadans çalınır ve ardından on altılık nota ve akorlar gelir. Bir ritardando, doğrudan sona kadar kalan scherzo benzeri bir bölümle devam eder.
Üçüncü bölüm Adagio
Yavaş olan lirik bir temayla başlar ve biter ve tüm bölüm boyunca belirli bir tema geçer, baskın akor üzerinde sona erer, doğrudan ara vermeden finale geçer.
Dördüncü bölüm Allegro; Moderato, Allegro, ma non troppo; Poco più lento, Adagio
Başta bir hızlı kreşendo ile başlar ve fortissimo ile biter. Solo viyolonsel, bir başka resitatif ve kadans ile devam eder. Bu bölümün ana teması soylu ve görkemlidir ancak alt tonlarla birçok anahtar değişimi olmaktadır.
Parçanın sonuna doğru tempo, yeni bir temaların ortaya çıktığı bir più lento bölümüne doğru yavaşlar.
Tempo daha da yavaşlar ve üçüncü bölümün temposuna gelir ve bu bölümün teması tekrar çalınır. Bu tempo durağanlaşana kadar yavaşlamaya devam eder ve orkestra bir akor tutar. Ardından, parçanın en sonunda ilk bölümün bir tekrarı çalınır. Bu, parçayı bitiren son üç akora kadar gerilimin artmasıyla, dördüncü bölümün ana temasının bir yinelenmesine geçer.
Konçerto, orkestra ile solo çalgıyı bir arada dinlememizi sağlayan, ani bir bitişle sona erer.
WOLFGANG AMADEUS von MOZART
Vaftiz adı : Johannes Chrysostomus Wolfgangus Theophilus Mozart
Doğum : 27 Ocak 1756, Salzburg
Ölüm : 5 Aralık 1791, Viyana
Klasik Batı Müziği’nde Klasik dönemin etkili ve üretken bestekârlarından biridir.
Mozart, olağanüstü yeteneklerini erken yaşta göstermeye başladı. Beş yaşında piyano ve keman konusunda yetkin hale gelmiş, beste yapmaya başlamıştı ve Avrupalı kraliyet ailelerine konserler veriyordu. 17 yaşında Mozart, Salzburg sarayında müzisyen olarak görev yapmaya başladı ama orada tatmin olmayınca daha iyi bir pozisyon aramak üzere seyahatlere çıkmaya başladı. 1781’de Viyana seyahati sırasında Salzburg’daki görevinden ihraç edildi. Bunun üzerine Viyana’da kalmaya karar verdi. Viyana’da daha meşhurdu ama maddi güvencesi daha azdı. En ünlü senfonilerinin, konçertolarının ve operalarının birçoğunu ve Requiem’in bazı kısımlarını Viyana’daki son yıllarında besteledi. 35 yaşında öldüğünde Requiem henüz tamamlanmamıştı. Ölümüyle ilgili ayrıntılar hâlâ tartışma konusudur.
Bestelediği 600’den fazla eserin birçoğu senfoni, konçerto, oda, opera ve koro müziğinin zirve noktaları olarak kabul edilir. Mozart tüm zamanların en önemli klasik bestecileri arasında sayılır ve Batı müziği üzerindeki etkisi çok derindir. Ludwig van Beethoven ilk eserlerini Mozart’ın gölgesinde bestelemiştir. Joseph Haydn, Mozart için “Böyle bir yetenek 100 yıl boyunca bir daha gelmez.” demiştir.
En önemli esin kaynaklarından biri Johann Sebastian Bach’ tır. Bach’ın eserleri birçok kez Mozart’ın esinlendiği eserler olarak gösterilmiştir.
Türklerin Avrupa’da moda olduğu o yıllarda, Mehter ritminden esinlenen Mozart, 11 numaralı La Majör Piyano Sonat’ının (K. 311) üçüncü bölümünde “Ronda alla Turca” (Türk Marşı)’nı besteler. Ayrıca Viyana’da Türk elçinin kızı Zaide adına opera besteler.
Dünya tarihinin belki de gelmiş geçmiş en büyük müzik dehasının sadece 35 yıllık bir ömür yaşaması ve bu ömüre 626 ölümsüz eser bırakması, kendisi belki de müzik dünyasının en büyük kazançlarından biri olsa da kısa ömrü de müzik dünyasının en büyük kaybıdır.
Mozart’ın müziği, Haydn’ınki gibi, klasik müziğin ilk örneklerindendir. Çalışmaları, o dönemin tarzını değiştirmiş ve barok tarzı ile de karışımını sağlamıştır. Mozart’ın kendine ait tarzı klasik müziğin tamamının gelişimine paraleldir. Çok yönlü bir besteciydi, hemen hemen her türde müzik yazardı. Bunların arasında senfoni, opera, solo konçerto, oda orkestrası, yaylı kuartet ve yaylı kentet ve piyano sonatları da vardır. Bu türlerin hiçbiri yeni değildi, ama piyano konçertosu Mozart’ın tek başına geliştirdiği ve popüler ettiği bir türdür. Ayrıca önemli sayıda dini müzik de yayımladı, bunların arasında ayin müzikleri de vardı ve birçok dans müziği de besteledi; divertimenti, serenadalar ve diğer hafif eğlenceli türlerde…
Mozart ilk yıllarından beri müthiş bir kulağa sahipti. Duyduğu her müziği hafızasına bir daha çıkmayacak üzere yazabiliyordu. Gezilerinin de oldukça fazla olmasından dolayı, nadir bir tecrübe koleksiyonu edindi. Londra’da bir çocuk olarak J. S. Bach ile karşılaştı ve müziğini dinledi. Paris, Mannheim ve Viyana’da da buradaki bestekârlarla karşılaştı. Muhteşem Mannheim orkestrasıyla beraber çalıştı. İtalyan açılışları ve opera buffalarıyla karşılaştı. Bunların hepsi, gelişiminde önemli bir rol oynadı. Londra ve İtalya’da galant tarzı o dönemde oldukça popülerdi. Basit, hafif müzik, sesin yavaşlamasına bir tutku, vurgulara önem veren, hâkim ve ana notanın üstündeki dördüncü ve altındaki notayı çıkartarak, simetrik cümlelerle ve açık bir mimari sundu. Bu tarzın etrafında gelişen klasik müzik, Barok’ un karmaşık tarzına bir tepkiydi. Mozart’ın ilk çalışmaları, İtalyan uvertürleriydi. Diğerleri J.C. Bach’ın eserlerine oldukça benzerdi ve başkaları da Viyana’daki eserlerin değişik bir şekilde vurgulanmasıydı. Mozart’ın en tanınan özelliklerinden biri de belli bir düzenin uyumuydu; sesin yavaşlamasına ana nota etrafında yöneliyordu ama Mozart, bunu değiştirerek uyumu ses yavaşlamasının daha güçlü yarıya geçmesini sağlamıştı. Mozart’ın Phrygian anlayışı da bunu gösterir.
Mozart olgunlaştıkça, Barok müziğinden birtakım yeni özellikler daha uyarlamıştır. Örnek olarak, 29. Senfoni’nin La Majör (K. 201)’ünde kontrpuana ait iki veya daha çok sayıda melodinin bir arada çalınmasından meydana gelmiş tema kullanıyordu, ilk hareketinde ve düzensiz ifade uzunluklarını denemiştir. 1773’teki bazı kuartetleri fugal finalleri vardır ve büyük olasılıkla Haydn’dan esinlenmiştir.
Daha sonraki operalarında da enstrümanların, orkestranın, ton renginin psikolojik ve duygusal hisleri ve dramatik geçişleri ifade edebilmek için yeni yöntemler geliştirmiştir. Senfonilerinde çözülemeyecek seviyede karmaşık bir şekilde orkestrasını kullanması, orkestranın psikolojik etkilerini geliştirmiş ve daha sonra da opera olmayan eserlerinde de görülmüştür.
SENFONİ No: 29 K:201/186a A Majör
Besteleniş tarihi : 6 Nisan 1774’te tamamlandı.
18 yaşındaki Mozart’ın 1773 sonbaharında babasıyla Viyana gezisinden döndükten sonra Salzburg’da yazdığı senfoniler, dışavurumculuk ve biçimsel ustalık açısından o zamana kadarki en iyi senfonileridir.
Bu, Senfoni No. 25 ile onun daha iyi bilinen ilk senfonilerinden biridir . Stanley Sadie bunu “Bir dönüm noktası… kişisel bir ton, belki de samimi bir oda müziği stili ile hâlâ ateşli ve dürtüsel bir tavrın birleşimi açısından belki daha bireysel” olarak nitelendiriyor.
Senfoni; 2 obua, 2 korno ve yaylılar için yazılmıştır, klasik şemaya göre düzenlenmiş dört bölümden oluşur :
- Allegro
- Andante
- Menuetto : Allegretto – Trio (Mi Majörde Trio)
- Allegro con spirito
Birinci bölüm Allegro Moderato
Dizelerde bir oktav düşüşüyle yumuşak bir şekilde başlar, tema daha sonra obua ve kornolar birleşirken oktav atlamada tekrarlanır, karakterize edilen zarif bir ana temaya sahip sonat biçimindedir. Birinci kemanlar tarafından tanıtılan ikinci tema, tekrarlayan bir tril ile işaretlenmiştir.
İkinci bölüm Andante
Senfoninin sıcak atan kalbidir, sessiz kemanlar için bir serenattır ve Edward Downes’ten (geç orkestra şefi değil, geç müzikolog) alıntı yapmak gerekirse, “büyüleyici bir Rokoko süslemesi ve bir yaylı çalgılar dörtlüsüne bir senfoniden daha yakın görünen narin bir doku ortaya çıkarır.” Üflemeli çalgıların sınırlı kullanımı ile sessiz yaylılar için yazılmıştır, sonat biçimindedir.
Üçüncü bölüm Menuetto : Allegretto – Trio (Mi Majörde Trio)
Aldatıcı bir şekilde kibar bir açılıştan sonra, noktalı ritimler ve ani fortissimolarla itici bir minuete dönüşür. Burada özellikle çarpıcı olan, iki bölümünün her birinin sonuçlandığı birleşik üflemeli oktavlarıdır. Trio daha zarif bir kontrast sağlar.
Dördüncü bölüm Allegro con spirito
Haydn’ın “avlanma” finalleri tarzında gösterişli, armonik açıdan zengin bir olaydır. Enerjik, yine sonat formunda, ana temadaki oktav düşüşüyle nedeniyle ilk bölüme geri bağlanır.
Taşar ERKOL