Doğan Cüceloğlu: Nasıl ‘biz’ olunur?
Vefat haberini üzüntüyle öğrendiğimiz değerli psikolog ve yazar Prof. Dr. Doğan Cüceloğlu, son söyleşisini HAFTA dergimizde Buse Biçer Akbaş’a verdi. Bu hafta raflarda yerini alan dergimizde Doğan Cüceloğlu, ‘Nasıl biz olunur’ ile keyifli ve mutlu bir hayatın şifrelerini anlattı…
Buse Biçer Akbaş / HAFTA
Hayata dokunan ve dokunduğunda iz bırakan kişiler vardır. İletişim psikolojisi uzmanı Doğan Cüceloğlu gibi. Kendi iç dünyasının kapılarını sonuna kadar açtığı yeni kitabında ‘Kendini keşfetmeye, zorluklarla başa çıkmaya var mısın? diye soruyor. Doğan Cüceloğlu ile ilişkilere ve hayata dair çok özel bir söyleşi gerçekleştirdik…
Yeni kitabınızda niyetin saflığından bahsediyorsunuz. Niyetin saflığını nasıl keşefeder insan?
Çocuk doğduğu zaman farkındalık yolculuğuna başlıyor. “Güvende miyim? Kabul ediliyor muyum? Seviliyor muyum?” tüm bunların farkında. Bunu bulursa diyor ki; ‘Tamam, yolumuz açık, yolculuğa devam. Güvende değilse, sevilmiyorsa, iç beyin diyor ki; Sende bir bozukluk var, kabul edilmiyorsun, sevilmiyorsun.! O zaman iç beyin hayatta nasıl kalabilirim? diye yorum yapıyor. ‘Ebeveynimin istediği gibi olmam lazım, annemin istediği gibi olmam lazım, babamın istediği gibi olmam lazım, öğretmenimin istediği gibi olmam lazım, komşularımızın istediği gibi olmam lazım’ diyor. Ancak ergenlikte yeter be! diye bir taraf ortaya çıkmaya başlıyor. O zaman da kıyametler kopuyor, ne oldu bu çocuğa diye bütün toplum onun üzerine yüklenebiliyor.
Niyetin saflığı sevgiden geliyor o zaman?
Anadolu kültüründe, bizim tasavvuf geleneğinde Yunus Emre, Mevlana söylemiş sevginin gücünü… Sadece sev… İlişkide altı boyut var. “Sen varsın, umurumdasın, seni olduğun gibi kabul ediyorum, sen teksin, o tekil içinde benim için değerlisin, sen güvenilecek bir potansiyele sahipsin, emek ve zaman vermeye değersin, seviyorum seni, sana saygım var.” Bu altı boyut muazzam önemli. Bir çocuk bunlarla beslendiği zaman, -ben buna ilişkinin gıdaları diyorum- olabileceğinin en iyisi olma yolunda gelişmeye başlıyor.
Güvenme duygusu doğuştan başlıyor söylediğinize göre. O zaman sevgiden önce mi geliyor güven?
Bence güven en başta geliyor. Nasıl ki bedeninizin oksijene ihtiyacı var. Oksijen aldıktan sonra hemen diğerleri başlıyor. Güven olmadan, biz sevgi ihtiyacının bile farkına varamayız. İnsanın ‘önce bir var oluşunu garanti altına alman lazım durumu’ var. Güvenin de düzeyleri var. İnsan biyolojik bir yaratık. Biyolojik güvenden bahsedebilirsin. İnsan duygusal bir yaratık. Duygusal güvenden bahsedebilirsin. İnsan zihinsel yani aklı olan bir yaratık. Akıl güveninden bahsedebilirsin. İnsan ilişkiler içerisinde var olan bir yaratık. İlişki güveninden bahsedebilirsin. Bir de insan inançları olan, değerleri olan bir yaratık. Böylelikle, inanç güveninden bahsedebilirsin. Bunların hepsi birbiri içine geçmiş vaziyette.
Peki takdir edilme, beğenilme, tam karşısında karşısında da ise suçluluk ve değersizlik hissi. Neden önemsiyoruz bu duyguları? Dengeleyebilir miyiz?
Yetişilen ortama bağlı bu aslında. Hep bahsettiğim iki tür kültür var. Denetim odaklı korku kültüründe; çocuk küçüklükten ‘sen benim değer verdiğim kadar değerlisin, benim farkına vardığım kadar varsın, emek ve zaman vermeye değer görüyorsam demek ki sevileceksin, değilsen onu ben bilirim.’ şeklinde bir ‘tanıklık’ sisteminde yetişiyor. Bu yüzden yedi yaşına kadar, bu benim denetim odaklı korku kültürü dediğim ailenin içinde yetişen çocuk; ‘ben kimim? değerli miyim? sevilmeye layık mıyım? sorularının cevaplarını gözlerden anlamaya çalışıyor. Ancak sevginin hakim olduğu gelişim odaklı değerler kültürü dediğim ortamda, ana baba çocuğa öyle bir yolculuk yaptırıyor ki, verdikleri mesaj ‘Unutma sen hep kendinle berabersin. Sen kendi gözünde kendine hesap veren birisin aslında. Bilsen de bilmesen de sürekli sen kendinle berabersin. Onun için sen kendi tanıklığını keşfet.
Kitapta bencillik konusu da var. Bencil insan değişir mi?
Yazının devamını okumak için aşağıdaki linke tıklayın
https://www.dunya.com/gundem/dogan-cuceloglu-nasil-biz-olunur-haberi-611191