Yoğun bir haftanın sonunda Bakü’de hafta sonu çalışmasıyla taçlanıyor,
Ortopedi enstitüsünde bir konferans öncesi kahvaltıdayız.
Dostlarla kahvaltı sohbetlerinin tadı doyumsuz oluyor, fikirler sofrada.
‘’İnsanın yaptığı işten mutlu olmamasının nedenlerini’’ tartışıyoruz.
Tembellik, yetersizlik, üst baskısı, görevi kendine layık bulmamak,
Kaytarmacı kişilik, uygunsuz ve zorlama görev, liste uzayıp gidiyor.
İşine yada yaşamına ‘’motive olamamakta’’ gelip takılıyoruz ve kalıyoruz.
Nasıl motive olunur, sır burada!!!
Toplum halinde yaşıyoruz ve toplumların da işletim sistemleri var.
Her gün iç içe yaşadığımız yasalar, toplumsal adetler ve ekonomik düzen,
Dünyamızın isleyişine dair tüm talimatların, protokollerin ve inanışların meydana getirdiği,
Bir katmanın üzerinde enteresan bir iletişim sistemi bu.
Başlangıçta beslenmek, sığınmak ve üremek gibi sadece hayatta kalmakla ilgili bir iletişimden,
Günümüzün karmaşık medeniyet düzeni iletişimine kadar geçen uzun insanlık tarihinde,
Bir insanın iş olarak yaptığı şey ne olursa olsun motivasyon aracı; ödül ve ceza sistemiydi.
Yaşamak için gereken hareket enerjisini sağlayan ‘’Amaç Dürtüsü’’ bu sistemden besleniyordu.
Ve sistemin evrimi, bu dürtü ile, kendinden sonra var olacak bir şeyler yapma isteği olan,
Özerkliğin gücünü yakalayabilen insanları başarıyla seçmesine bağlı olarak gerçekleşiyordu.
Bu sanki adeta Newton’un zarif birinci hareket yasası gibi bir ikilem yarattı insanlık üzerinde,
‘’ Harici bir kuvvet etki etmediği sürece hereket eden bir cisim hareketine,
Duran bir cisim durmasına devam eder’’.
Yüzyıllardır insanları işlerinde motive etmek için kullandığımız basit yöntem gibi.
‘’Bir işi yapanı ödüllendirirseniz tekrarını sağlarsınız, cezalandırırsanız tekrarını önlersiniz.’’
∞Ω∞
Günümüzün karmaşık ve hızlı değişken düzeninde motivasyonun bu kuralı artık geçersiz.
Bilim, yüksek performansın sırrının biyolojik güdülerimiz veya ödül-ceza güdümüz değil,
Üçüncü güdümüz, yani özümüzde bulunan kendi hayatımızı yönetme becerilerimizi artırma,
Üstelik geliştirme ve bir amacı olan bir hayat sürme arzumuz olduğunu gösteriyor.
Aktif ve girişken olmak üzere yaratıldığımızı, hayatımızın en zengin deneyimlerini,
Başkalarının bizi onaylamasını yada cezalandırmasını beklerken değil, kendi sesimizi dinlerken,
İşimizi iyi bir şekilde ve kendimizden daha büyük bir gaye uğruna yaparken yaşadığımızı,
İçsel motivasyonu yakalayarak gerçekleştirebildiğimizi keşfettik.
Günümüz her ne kadar bir dışsal motivasyon karnavalı gibi görünse de,
Yaptığı işten keyif alma temelli içsel motivasyon ve amaç güdüsünün,
Bir iş üzerinde çalışırken kendi yaratıcı gücünü belirgin şekilde hissetmenin,
En kalıcı ve etkin motivasyon kriteri olduğunu söyleyen bilimsel çalışma sonuçları var.
2002 yılında Nobel ekonomi ödülü alan ve ekonomist bile olmayan Psikolog Kahneman,
İktisat kelimesine çok önem verip insanı unuttuğumuz ödül ve ceza sisteminden,
Hayali servetini maksimize etmeyi hedefleyen hesap uzmanı robottan,
Daha rafine ve olgun bir içsel motivasyona geçişimizi anlatan çalışmasında,
Bir anlamda içsel yaşam teşviki kavramıyla insanlığımızı tekrar tasdik ediyordu.
Peki nasıl motive olmalıyız Emre hoca, hala sadede gelemedin…
∞Ω∞
Pazar sabahı bir gazete köşesi okumanın mutlak bir çıktısı, bir kıssa hissesi olmalı,
Haklısınız…
Günümüz artık özerkliğin motivasyon iplerini eline aldığı, özerklik ustalarının çağı.
Oysa insanların özgür olmaları durumunda işten kaytaracaklarına,
Ve özerkliğin sorumluluğu bypass etmeye yaradığına inanılır.
Belki son on yıldır, belki Z kuşağı için, belki de pandemi ve korkunç değişken ivme,
Özel işleri özel yapma itaat kültürünü, ödül ceza ikilemindeki amaç motivasyonunu,
Özerk sorumluluk ustalığı dışında seçenek bırakmayacak şekilde yeniden düzenliyor.
Artık ustalık, akışın zihniyetini kavrayıp sorumluluk alabilen bir özerklikten geçiyor.
Daha net anlamak için yeni akış ustalarımıza, milenyum sonrası çocuklarımıza bakmak,
Binbir olasılık dolu beyinleriyle, bir akıştan diğerine nasıl aktıklarını izlemek gerek.
Onların ototelik deneyimlemeleri, çevrelerinden geri bildirim almak için akışa katılmaları,
Bir anlamda özeklikte ustalaşarak motive olmaları bize yabancı gelip,
Biz hala onları ödül ceza sistemi, sınav not test, talim terbiye ile gütmeye çalışsak ta,
Her kendi hallerinde bıraktığımızda derhal akışa geri katılma heves ve coşkularına dikkat.
Özerk faaliyet kişinin bizzat ödülü artık, yeni motivasyon kaynağı işte bu…