Yolu Adanadan geçen değerleri tanıtmaya devam ediyorum.
RUHİ SU
1912 Yılında Van da doğdu.
Anne ve Babasını hiç tanımadı.
Çok küçük yaşlarda Adanaya getirilmiş ve çocuk sahibi olmayan fakir bir aileye verilmiştir.
İsminide Mehmet koymuşlardır.
Mehmet ve ailesi Kaç-kaç yıllarında Toroslara kaçmışlar, uzun yıllar göç halinde bulunmuşlar.
Bu göçte Mehmet bir çok türkü öğrenmiştir.
Üvey Annesi ona çok zülüm ediyor ve çok dövüyordu. 10 yaşında Adana Dar-ül Eytam”a ( öksüzler yurdu) teslim edilmiştir.
Yurtda okumayada başladı ve 4 sınıfta keman çaldı. 1925 te Ankara Müzik Öğretmen Okulu açılmış ve öğrenci alımı için tüm Türkiyedeki öksüz yurtlarına sesi güzel ve müziğe yetenekli çocuklara ait sınav sonucu ile öğrenci alınacağı duyurulmuştur. Adana öksüzler yurdundan 2 kişi katılır. Biri beşinci sınıftan Şaban diğeri dördüncü sınıftan Mehmettir.
Sınavı Mehmet kazanır. Okul Müdürü Mehmet ‘e ” sen bir sene daha okulda kalabilirsin ama Şaban açıkta kalır Şaban’ı gönderelim sen seneyede kazanırsın der ;. Mehmet arkadaşının açıkta kalmasına razı olmaz ve kabul eder.
Bir sene sonraki sınavı yine kazanır.
Yanlız yeni kanunla kazananlar askeri liseye gidecektir. Halıcıoğlu Askeri Lisesine gönderilir.
Burda İsminide değiştirir Mehmet Ruhi koyar.
Aklı fikri müzik öğretmen okuluna nasıl geçeceğindedir. Askeri lisede doktora yalvararak çürüğe çıkmak istediğini söyler.
Anlattıklarından çok etkilenen doktor ona çürük raporu verir. Hemen Müzik okuluna müracaat eder. Fakat yerimiz yok cevabını alır.
Ve Adana öksüzler yurduna geri gönderilir.
Adana lisesine başlar, ordan Adana öğretmen okuluna geçer.
O senelerde Adanada bir sinemada sesiz filmler oynatılır. Sinemanın küçük bir orkestrası vardır, filmin sahnelerine göre müzik yapmaktadırlar. Orkestradaki Avusturyalı Ervix adlı müzisyen Adana öğretmen okulunda Keman öğretmendir. Klasik batı müziği parçalarını ondan öğrenir.
Okuldayken Aşık olduğu bir hemşire ile evlenir ve Güngör adında bir oğlu olur. Karısının Ankaraya tayini üzerine kendide Ankara Müzik öğretmen okulunun imtihanını kazanır.
O sene SU soyadını alır.
Ankara Riyaseti Cumhur orkestrasına seçilir.
Ayrıca Hasanoğlan köy enistütüsünde Müzik hocalığı yapar. Opera bölümü öğrenciliğini sürdürürken bir öğretmeni Keman çalmasının ses tellerine zarar vereceğini, sesinin zayıf çıkacağını söyleyerek kemanı bırakmasını ister.
RUHİ de kemanı bırakır. Basbariton olarak okulu bitirir. 1952 yılına kadar bir çok operada rol alır.
” konsolos; operasının provasındayken tutuklanır. Operayı çok seven RUHİ türkü söylemeyide hiç bırakmamıştır.
Hocalarından Markoviç Radyo müdürü Vedat Nedim Tör” e ondan övgüyle bahseder.
1942 – 1945 yıllarında ” Basbariton RUHİ SU türküler söylüyor ; adlı çok tutulan bir program yapar. Alevi türküleri söylüyor, kominizm propagandası yapıyor diye susturulur ve radyodaki işine son verilir. Bu arada Eşindende ayrılmıştır. 1946 da Ankarada yedek Subaylığını yaparken Ankara Dil Tarih Çoğrafya fakültesinde kurduğu bir korosu vardır, sonradan eşi olacak Sıdıka Umut ‘ u tanır.
Dünya görüşleri arasındaki yakınlıkta dost olurlar. TKP ile yakınlıklarından dolayı tutuklanıp önce Sansaryan hana sonra Harbiye Cezaevine gönderilirler. Ve çok işkence görürler. Ceza evinde evlenirler üç buçuk yıl hapis yatarlar. Bu arada RUHİ Su İstanbuldan Adana Cezaevine nakledilir. En önemli eserlerini bu ceza evinde besteler.
1958 de tahliye olup sürgüne Çumraya gönderilir. Karısı Ankaradadır, kendini Ankaraya aldırır. Etimesuta 2 saat uzaklıkta bir tarladaki kerpiç evde kalırlar. Her sabah ve akşam 2 kilometre yürüyüp jandarmaya imza verirler.
1959 da oğlu ILGIN doğar. Operaya kabul etmezler. Bir nakliye şirketinde hamal olarak çalışır.
Atıf Yılmaz Adanada ” Karaca oğlanın kara sevdası ; filmi için ona teklif götürür.
RUHİ SU hemen Adana çiğsar yaylasında gidip türküler derler ve bu türküleri filmde söyler.
Film bitince Taksim Gazinosunda sahneye çıkar ailesinide yanına aldırır.
” bitmeyen yol ; filminde bir türkü söyler.
” Serdar ; i halimiz böyle. n ‘olacak / kısa çöp uzundan hakkın olacak ; bu türkü çok ses getirir, Aleyhine kampanyalar başlar.
Ömrü boyunca emek verip derlediği türküleri Yapı Kredi bankası tarafından Şadi Yaver Ataman adıyla yayınlanır. Şadi Yaver RUHİ SUYA ” Bu senin emeğin ama böyle istediler ; der. Mahkemede tazminat istemez. İkinci baskının kendi adıyla çıkmasını ister. Banka ikinci baskıyı çıkarmaz ancak Kültür Bakanlığı ölümünden sonra onun ismi ile baskı yapar.
1975 te Dostlar tiyatrosu bünyesinde bir koro kurar. Ve konserler verir, bir çok plak yapar.
1980 yılında 12 Eylül baskıcı yönetimi altında çalışmalarına ara verir.
1977 yılında zorluklarla verilen Pasaport ile yurt Dışında bir çok ülkede konser verir. Yakalandığı Prostat kanseri nedeniyle pasaportunun tarihi dolduğundan yurt dışı tedavisi için yeni pasaport verilmez. Bir çok dünya Sanatcısının araya girmesi ile yeni pasaport verilir ama geç kalınmıştır.
20 Eylül 1985 de vefat eder.
Cenazesine binlerce kişi katılır.
12 Eylül döneminin ilk büyük kitle gösterisi haline gelir, bir çok kişi tutuklanır.
RUHİ SU ‘nun eserlerinden bazıları
— Yunus Emre
— Karacaoğlan
— Köroğlu
–Beydağının başı
— Dadaloğlu ve çevresi
— Ankara’ nın taşına bak
— ve daha onlarcası.
RUHİ SU ‘ YA Nerelisin dediklerinde
” Adanalıyık ; derdi.
Nur içinde yatsın.
06/06/2021 Yaşar Yanardağ