Economist dergisi insta-şiirin yükselişini endişe verici bulmuş. Kolayca sevilen kitapların yazılması, okunması ve yükselmesi sahiden korkutucu mudur? Kötü kitap iyi kitabı kovar mı? Bana göre, satılan her bir kitap, iyi de olsa masadaki ekmeği büyütüyor.
1.
The Economist’ten ilginç bir başlık: “Britanya’da şiir satışlarında endişe verici bir artış var.” Başlığı okur okumaz akla iki soru düşüyor: Şiirin yükselişi neden endişe versin? [Dergi, “alarming” sözcüğünü kullanmış.] Bir de şu: Şiir sahiden yükselişte mi? Dünyanın neresinde olursa olsun, şiirin yükselişi bana sevindirici gelir. Neden endişe edeyim ki?
Haberi okuduğunuzda, işin rengini anlıyorsunuz. Economist dergisi, çok satan bir şairle ve yükselmesinde bu şairin epey pay sahibi olduğu bir trendle açık açık dalga geçiyor. Bugünlerde Britanya’da epey rağbet gören bir “insta-şiir akımı” var. Adından da anlayacağınız üzere, bu akım, Instagram ve şiirin bir araya gelmesiyle hayat buluyor. Sosyal medyada, en başta da Instagram’da paylaşılmaya son derece uygun dizeler ve şiirler, yine sosyal medyada görünen, büyüyen ve dev takipçi kitleleri edinen şairler… Bu şairlerin ve eserlerinin sürüklediği şiir yayıncılığı 15 milyon poundluk hacme ulaşmış ve haberin bize bildirdiği üzere, bu, şiir kitapları açısından bir rekor olarak kayda geçmiş.
Kimdir bu rekoru üretenler? Economist’in dizeleriyle kafa bulduğu Donna Ashworth isimli şair, beş kitabıyla “en çok satan ilk 20 şiir kitabı” listesinde (Bu kitapların üçü ilk beşte). Yine uzun süredir ciddi rakamlara ulaşan Amerikan şair Rupi Kaur da dört kitapla listede. Economistdergisi onu da beğenmiyor; büyük bir şiir geleneği üreten dilimiz bunlara mı kaldı diye hayıflanıyor. Dergi bir yandan, o büyük şairlerin zamanında bu yeni yıldızlardan çok daha fazla sattığını da anlatıyor. Sözgelimi yazıda, “modern zamanların ilk celebrity’si” diye tanımlanan Lord Byron’ın bir şiiri çıktığı gün 10 bin satarmış (Tek şiirin nasıl yayımlandığı hakkında ek bir bilgi vermemiş dergi). Geçen yüzyılın büyük şairlerinden John Betjeman’ın şiir kitapları ise 2,5 milyonluk satışlara ulaşırmış ki hakikaten çılgın bir rakam bu.
Dergi, “bu dev satışlar şimdi neden yok” sorusunun peşine düşünce, Drew Üniversitesi’nden tarih profesörü Jonathan Rose, “suçu modernizmde aramalı” demiş. “Modernizmle edebiyat çok karmaşıklaştı ve takdir etmesi kolay eserlere burun kıvrılmaya başlandı.” Eh, burun kıvıranlardan biri de zaten bu soruyu yönelten derginin kendisi.
Bana tuhaf gelen, şair beğenmeyen Economist’in bu bilgileri okura, “eski şairler de pazarlanabilir kimselerdi” diye vermesi. Dize dize, şair şair, pound pound şiir piyasası kurmakta mesele görmüyor da, o piyasayı yükseltene laf ediyorlar. Bir piyasa kurulacak ona da sadece yüksek ürünler girecek; yaman çelişki…