Hep derim, tahmin yapmak zor iştir. Ama tahminlerinizin ne ölçüde gerçekleştiğini de görmek, nerelerde yanıldığınızı ortaya çıkartmak ve yanılgılarınızdan bir sonraki tahmin için ders çıkartmak da önemlidir. Aslında bu ders çıkartmak, gelecek sefer daha doğru bir tahmin yapabilmek için de gereklidir. 2016 yılı başında 2016 yılı sonu için öngördüğüm ekonomik değerler ve gerçekleşmeler aşağıda tablo olarak paylaşılmıştır.
Tahmin Gerçekleşme
GSYIH Büyümesi %4 %2,9
Yıllık Tüketici Fiyat Enflasyonu %8,7 %8,53
Cari Açık Milyar USD 33 32,6
USD/TL Değeri 3,31 3,52
İşsizlik Oranı %10,5 %12,7
GSYIH’da ciddi bir yanılgı mevcuttur. Ekonomik büyümenin zaten 2. Çeyrek 2016’dan beri sıkıntılı olduğu biliniyordu. Ancak Temmuz ayında yaşanan darbe girişimi, sonrasında yatırımların durması, OHAL ilanı sonunda şirketlere el konulması, bazı kurumların kapanması, turizmin dibe vurması, onbinlerce kişinin işinden olması, yaşanan kargaşa ekonomik büyümeyi ciddi bir şekilde olumsuz etkilemiştir. TCMB’nın ekonomik aktivitenin daha da düşmesinin önüne geçmek ve kısa vadede ihracatı fiyat yoluyla arttırarak ekonomik büyümeyi sağlamak amacıyla faizleri düşük tutması ters tepki vermiş, aşırı değer kaybeden TL şirketleri belirsizliğe itmiş, yatırımların ertelenmesine neden olmuştur. Bu gelişme de ekonomik büyümeyi olumsuz etkilemiştir. TUİK’nun uyguladığı yeni hesaplama yöntemleri zaten tahminleri tutturmayı daha da zor bir hale getirmiştir.
TCMB’nın TL nereye kadar düşerse düşsün politikası sonunda TL aşırı değer kaybetmiş, Ekim ayına göre Merkez Bankasının piyasayı fonlama maliyeti hemen 400 baz puan arttıktan sonra ancak paramız stabilize olmuştur. ABD’de beklenen faiz artırımlarına doğru zamanda pro aktif bir tavır alınamamıştır. Türkiye sürekli cari açık veren, tüm krizleri dövizin aşırı değer kazanmasından çıkan bir ülke olarak açıkça TCMB’nın TL’nin bu ölçüde değer kaybedeceğine-politik baskı ne olursa olsun-müsaade edebileceği doğru değerlendirilememiştir. Dolayısıyla kur tahmini de doğru çıkmamıştır.
Yatırımlar durup, inşaat ve turizm zayıflayıp ekonomik büyüme sınırlı kalınca işsizlik de haliyle tahminlerin üzerinde artmıştır. Son çeyrekten itibaren referandum psikolojisine girilmesi, TL’nın tüm tahminlerin üzerinde değer kaybetmesi-iki yılda %50-iş alemini bekle-gör politikasına itmiştir. 3. Çeyrekte ekonomini küçülmesinin bir sonucu da işten çıkartmalar olmuş, sonuçta bu konudaki öngörü de doğru çıkmamıştır.
Ancak gerek enflasyon da, gerekse cari açıkta yıl başındaki tahminler hemen 100% gerçekleşmiştir. TL’nin aşırı değer kaybına karşı ekonomik büyümenin zayıflığı enflasyonun daha da yüksek çıkmasını engellemiştir. Cari açıkta ise Turizmde beklenen düşüş, zayıf ihracat beklentiler çerçevesinde çıkarak, tahminlerin doğru çıkmasına yardımcı olmuştur. İnanılmaz iniş-çıkışlarla dolu bir yılda, TUİK’in hesaplama yöntemini de değiştirmesine rağmen 2016 yılı başında tahmin edilen 5 değerden ikisinin tam isabet kaydetmesi kanımca önemlidir.
Seneye bu zamanlarda 2017 rakamları kesinleşince yeniden bir değerlendirme yapmak üzere…
*Bakınız 20 Ocak 2016 tarihli Adana Fikir Platformunda yayınlanan tahminlere
Kaynak: adanafikirplatformu.org